Mudra to w medytacji symboliczne gesty. Mudry są stosowane zwłaszcza w buddyzmie ezoterycznym (wadżrajanie). Te specjalne układy dłoni i palców często stosowane są podczas rytuałów religijnych przez mnichów. W szkole mahajany mudr jest wiele, natomiast w bardziej zachowawczej południowej szkole therawada wykorzystywane są głównie cztery podstawowe tradycji buddyjskij mudry:
dhjanamudra – mudra medytacji bhumisparśamudra – mudra brania ziemi na świadka dharmaćakramudra – mudra głoszenia nauki abhajamudra – mudra odegnania lęku
Mudry w tańcu Bharatanatyam
Hasta Mudra, gesty rąk, są jednym z najbardziej podstawowych elementów tańca Bharatanatyam. Tak naprawdę, jest to jego "kamień węgielny". Za pomocą języka gestów (mudrabhasha), tancerz jest w stanie wyrazić wszystkie swoje uczucia, idee i symbole. Za pomocą mudr tancerz pozwala widzom zrozumieć treść danego utworu poetyckiego, do którego skomponowana jest choreografia tańca. Podobnie jak poeta, który za pomocą metafor stara się przybliżyć czytelnikowi esencję treści.
W układach tańca indyjskiego sztuką mistrzowską jest odpowiedni dobór mudr, aby nie kolidował on z wyrazem twarzy, ciała, czy danej sytuacji. Warto również dodać, że wiele szkół tańca opiera się na rożnych archiwalnych źródłach, z których czerpie opisy mudr, cel i sposób ich użycia. I tak na przykład, w wielkim traktacie na temat sztuki "Natya śastra", Bharatha podzielił mudry na wiele kategorii takich jak: Nrithyahasta, Hastabheda, Dasavatara Hasta, Navaghaha Hasta, Jati Hasta, Bandhavya Hasta, Devata Hasta, z czego później podzielił je w trzy główne grupy:
1. Asamyutha Hasta (gesty jednej ręki) 2. Samyutha Hasta (gesty obu rąk) 3. Nritta Hasta (gesty mieszane).
Mędrzec Bharatha przekazał nam 24 mudry z grupy Asamyutha, 13 Samyutha, 27 Nritta Hasta. Natomiast Nandikeśvara w traktacie "Abhinayadarpana", opisuje 28 Asamyutha Hasta, 24 Samyutha Hasta i 13 Nritta Hasta.
Asamyutha Hasta są to mudry pojedynczej ręki. Bharatha wyliczył ich 24, natomiast Nandikeśvara 28.
-Pataka
W tej mudrze wszystkie palce są napięte, ściągnięte i trzymane razem. Wszystkie oprócz kciuka, który jest zgięty i dotyka palca wskazującego. Jest to pierwsza spośród mudr i swoimi korzeniami sięga okresu Brahmy. Jest powiedziane, że Brahma na znak zwycięstwa używał tego gestu. Symbolizuje ona również flagę, jej przewodnim kolorem jest kolor biały, kasta – bramińska, mędrcem Siva, a bóstwem przewodnim Parabrahma. Pataka używana jest na początku tańca. Za pomocą niej wyrażamy: chmury, ogród, szron, łono, pierś, zapomniane rzeczy, rzekę, noc, rezydencje półbogów, konia, spacer, jedzenie, światło księżyca, światło słońca, otwieranie drzwi, fale, wejście na ulicę, równość, spokój, liść palmowy, błogosławieństwo, morze, okres deszczowy, zamiatanie, branie kąpieli, składanie przysięgi, miesiąc, rok, napis, itd.
-Tripataka
Jest to Pataka ze zgiętym czwartym palcem. Tripataka oznacza flagę podzieloną na trzy części. Jest powiedziane, że Indra używał tej mudry do podniesienia swojej potężnej broni "vajrayudha". Jej przewodnim kolorem jest czerwony, kastą kasta ksatriyów, przewodnim bóstwem Siva, a mędrcem Guha. Za pomocą tej mudry można wyrazić: nałożenie korony, drzewo, kwiat, światło, policzek, lampę, płomienie, gołębie, okrążanie, strzałę, zjednoczenie kobiety z mężczyzną, nałożenie tilaka, zło, brak szacunku, kobietę, rozplatanie włosów, kastę ksatriyów, króla, opuszczanie głowy, podnoszenie głowy, itd.
-Ardha-Pataka
Tak jak na to wskazuje sanskrycka nazwa, jest to połowa flagi. Dwa ostatnie palce ręki muszą być zgięte. Za jej pomocą wyrażamy: brzeg rzeki, liście, słowo "oboje", wieżę, róg, nóż, itd.
-Kartari-Mukha
Historia mówi, że kiedy Sashanka przyszedł, aby zabić demona Jalandharę, najpierw palcami w kształcie Kartarimukha na piasku narysował koło, mające stanowić subtelną barierę ochronną. Kolorem tej mudry jest kolor miedziany. Należy ona również do kasty ksatriyów. Bóstwem przewodnim jest Visnu, a mędrcem Paranjeya. Używa się jej, aby wyrazić: kącik oka, separację, opozycję, spanie w pojedynkę, upadek, plądrowanie, oświecenie, opłakiwanie, pełzanie, wkradanie się, śmierć, słonia, pisanie, wachlarz, czesanie włosów, wieżę, dekorowanie stóp, itd.